Саранск:версиослэн висъяськемзы

Википедиысь материал
Пушкесэз ӵушемын Пушкесэз ватсамын
ч-п r2.7.1) (робот ватсаз: af:Saransk
ч-п r2.7.2) (робот воштӥз: koi:Саран
50-тӥ чур: 50-тӥ чур:


[[Категория:Россиысь каръёс]]
[[Категория:Россиысь каръёс]]

[[vep:Saransk]]


[[af:Saransk]]
[[af:Saransk]]
78-тӥ чур: 76-тӥ чур:
[[ja:サランスク]]
[[ja:サランスク]]
[[ko:사란스크]]
[[ko:사란스크]]
[[koi:Саранош]]
[[koi:Саран]]
[[kv:Саранош]]
[[kv:Саранош]]
[[lt:Saranskas]]
[[lt:Saranskas]]
99-тӥ чур: 97-тӥ чур:
[[tt:Саранск]]
[[tt:Саранск]]
[[uk:Саранськ]]
[[uk:Саранськ]]
[[vep:Saransk]]
[[vi:Saransk]]
[[vi:Saransk]]
[[war:Saransk]]
[[war:Saransk]]

06:52, 2 Оштолэзе 2012 выллем версия

Саранск
Саранск куншетэз Саранск кунпусэз
Шаер Россия
Элькун Мордовия
Йырыз Владимир Сушков
Кылдытон 1641
Территория
 – ваньмыз

71,5 км²
Улӥсьёс (2001)
 – ваньмыз

323 800

Сара́нск (мокша кылын Саранош, эрзя кылын Саран ош) — Россиысь кар, Мордовилэн шоркарез, Инсар шурлэн бур пал ярдураз интыяськемын, Мусколэсь 642 иськемын, лымшор - шунды пуксён палангес. 1641 аре кылдытэмын. 1780 аре Саранск утемысь (уездной) карлэсь статуссэ басьтӥз. Улӥсьёсыз 296 054 адями (карез гинэ лыдэ басьтыса), 323 116 — карысь округез лыдэ басьтӥм ке (отчы 3 кар типъем посёлок но 4 сельсовет пыро на; ваньмыз лыдпусъёс - 2009 арлы сётэмын). Музъемезлэн быдӟалаез- 71,5 км².

Саранскын улӥсь пӧртэм калыкъёс (2002): ӟучъёс — 70,98 %, мокша но эрзя — 21,20 %, бигеръёс — 5,14 %.

Историез

Нырысь Саранск (Саранский острожек) Муско эксэйлыклэн лымшор - шунды пуксён пал пумаз крепостьёс пӧлысь одӥгез вал. Ӝутэмын 1641 аре Атемар нюлэс коран гожын (нюлэс корало вал, тушмон ожгарчиослы могӟет карыны шуыса), Инсар шурлэн ярдураз. Крепосте улыны кариськизы казакъёс, стрелецъёс, пушкарьёс. Соку но Саранск крепостьын уло вал ӟучъёс, мокша но эрзя, бигеръёс. 1651 аре Сарансклы сётэмын вал утемысь (уездной) карлэн статусэз. 1670 аре Саранскез басьтӥзы Степан Разинлэн ожгарчиосыз. Огдырлы со кар разинъёслэн пыкет пунктазы пӧрмем. XVIII дауре Саранск котырын ожмаськонъёс быризы. Карлэн улоназ бадӟым инты басьтыны кутскизы взкарон но вузъёс поттон (ю-тысь, ку, пенька, сӥль, чечы). 1708 аре Саранск Азов губерняе сюриз, собере - Кузон губерняе, 1801 арысен — Пенза губерняын. 1774 аре Саранскез басьтӥзы пугачъёс. 1934 арысен Саранск - Мордовилэн шоркарез.

Административной люкиськемез

Саранск - кар округ. Карлэн ёросъёсыз куинь: Ленинской, Октябрьской но Пролетарской. Со сяна, калыкын таӵе официальной луисьтэм ёросъёс но тодмо: Центр, Химмаш, Светотехстрой но Юго-Запад.

Кар округысь администрацилэн йырыз — Владимир Сушков.