Иж:версиослэн висъяськемзы

Википедиысь материал
Пушкесэз ӵушемын Пушкесэз ватсамын
Denis (вераськон | Ваёсъёс)
Тупатонлэн валэктонэз ӧвӧл
ч-п r2.7.1) (робот ватсаз: el:Ιζέβσκ
104-тӥ чур: 104-тӥ чур:
[[da:Izjevsk]]
[[da:Izjevsk]]
[[de:Ischewsk]]
[[de:Ischewsk]]
[[el:Ιζέβσκ]]
[[en:Izhevsk]]
[[en:Izhevsk]]
[[eo:Iĵevsk]]
[[eo:Iĵevsk]]

11:34, 2 Толшоре 2013 выллем версия

Иж
Иж карлэн флагез Иж карлэн гербез
Шаер Россия
Улос Удмуртия
Администраци йыр Александр Ушаков
Кылдытон дыр 1760
Территория
 – ваньмыз

315,6 км²
Улӥсьёс (2001)
 – ваньмыз
 – плотность

628 000
1992,4 адями/км²


Иж кар (озьы ик Ижкар, Завод, ӟ. Ижевск, ) – Удмурт шаерлэн шоркарез. Интыяськемын республикалэн шораз - Ватка но Кам шуръёс вискын.

Историез

Валтӥсь статья: Ижлэн историез

Ижкар кылдӥз 10-тӥ апреле 1760-тӥ арын.

1760Пётр Шувалов графлэн кичӧлтэмезъя Иж шур дурын корт поттон заводэз лэсьтыны кутскиллям; со бордын кылдӥз вуоно Иж кар – Ижевской Завод (соин ик али но Дэри ёросысь пересьёс сое Завод, Заод шуо на).

1918, 21 феврале – Ижысь ужчиослэн, салдатъёслэн но кресьянъёслэн депутатъёссылэн Кенешсы Ижевской Завод посёлокез каре пӧрмытӥз. Со дырысен сое ӟуч сямен Ижевск шуыса официально ниманы кутскиллям (ачиз со ним кылдӥз вазьгес).

Кызетӥ-куамынэтӥ аръёсы Ижез удмурт гожъясьёс пӧртэм сямен нимало вал. Ваньмызлэсь ӵем уже кутыло вал Ижкар шуон кылэз. Калык вераськонын пумиськисьтэм со ним Удмуртилэн уйпал ёросъёсаз интыяськем нимо-дано Иднакарлэн, Дондыкарлэн но мукет вашкала улон интыослэн нимъёссылэсь адӟем карыса малпамын вал.

1984, 27 декабре КПСС-ысь вылӥ кивалтӥсьёслэн кичӧлтэмзыя карлэн нимыз воштэмын вал: алигес улонысь кошкем СССР-ысь утиськонъя министрлэсь Дмитрий Устиновлэсь нимзэ пыраклы тодэ вайытон понна, Ижез Устинов шуыса ниманы косӥллям. Министр Устиновлэн ужез война дырысен ини зэмзэ но юн герӟаськемын вал Ижысь ож заводъёслэн уженызы. Озьы ке но, ваньмыз сямен ижъёс карзылы калыклэсь чик юатэк выль ним сётэмлы туж пумит луиллям.

1987, 19 июне Устинов карлы вуж нимзэ берен сётӥллям. Со дырысен сое ӟуч сямен нош ик Ижевск шуо, удмурт сямен нош (гожтос кылын) – Ижкар яке Иж.

Люкетъёсыз

1934-тӥ арын Ижын куинь ёрос вал - Ждановской, Азинской, Пастуховской. Но 1960-тӥ арын соосты быдтӥзы. 1962-тӥ арын кылдӥзы выль вить ёросъёс: Индустриальной, Первомайской, Октябрской, Ленинской но Устиновской.

Калыкез

Ваньмыз-ӧвӧлэз 654,5 сюрс улӥсез. Пӧлазы вань 30 пӧртэм выжыысь калыкъёс: ӟучъёс - 69,4%, удмуртъёс - 17,2%, бигеръёс - 9,6%, музон калыкъёс - 3,8%.

Промышленность

Сӥё-дано адямиос

Иж городлэн дано адямиосыз:

но мукет.

Линкъёс

Шаблон:Link GA