Париж

Википедиысь материал
Париж

Пари́ж (фр. Paris, лыдӟы: Пари́) — Францилэн шоркарез, шаерлэн экономикая, политикая, ужбергатонъя но культурая центр. Интыяськемын Францилэн уйшор люкетаз, шор палазгес, Сена шурлэн ярдуръёсаз. Улӥсьёсыз 2 144 700 адями (2005), нош Парижен одӥг агломерацие пырись улон интыосты ке лыдъяно, та лыдпус 12 миллионозь будоз. Кар музъемлэн быдӟалаез — ог 105 квадрат километр.

Историысьтыз[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]

Париж асьме эралэсь азьвыл III даурлэн шораз кылдӥз, со интыын вал кельт выжыос пӧлысь огезлэн — паризийёслэн — карзы. Вашкала римъёс сое латин сямен Лютеция (Lutetia) шуыса нималлязы (шонерзэ ке верано, та ним туж трос вариантъёсын пумиське: Lutetia Parisiorum, Leucotecia Parrhisiorum, Leucotetia Parrhisiorum, Lotitia Parisiorum, Lucotetia, Lukotekia, Lukotokia, Lutecia, Lutetia, Luticia, Lutitia). Лютеци сярысь иворъёс нырысьсэ гожтыса кельтӥз Юлий Цезарь галлъёсын ожъёслы сӥзем книгаяз (а.э.а. 53 арын луэм учыръёсты вераса). Асьме эралэн ог 300 араз та карез ӵапак «Париж» выллемгес нимъёс улсын пусйылыны кутскизы (та нимъёслэн но вариантъёссы туж трос вылӥллям: Pariseus, Parisia urbs, Parisiaca urbs, Parisiacensis, Parisiensis, Parisii, Parisiorum urbs, Parisium, Parisius, Parisus, Parius, Parixius, Parrhisii, Parysiensis, Parysius, Parysyus, Varisium). Кар нимлэн удмурт чузъяськемез меӵак ӟуч кылысь басьтэмын вал, нош ӟучъёс сое та формаын ик полякъёслэсь асэстӥллям.

Париж — историын туж тодмо кар. Татын ортчиз Быдӟым француз революция, татын ик вал Париж коммуна. Париж вӧзын интыяське Версаль.

Туннэ но Парижлэн дунне политикаын интыез дуно луэ: Парижын интыясько ЮНЕСКО-лэн, Экономика удысын ӵош ужанъя но азинсконъя организацилэн, Калыккуспо вузкарон палаталэн валтӥсь офисъёссы.

Париж
Париж

Вынкаръёс[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]

Парижлэн, Рим сяна, мукет вынкаръёсыз ӧвӧл. Со юри озьы лэсьтэмын, Парижлэсь но Римлэсь историын укыр дано луэмзэс юнматон вылысь: француз сямен, Seule Paris est digne de Rome; seule Rome est digne de Paris (Париж гинэ Римлы дано луэмезъя тупа, Рим гинэ Парижлы дано луэмезъя тупа).

Со сяна, Парижлэн пӧртэм кунъёсын ог 30 эшкаръёсыз вань на (РоссиынМуско но Санкт-Петербург).