Пушкин, Александр Сергеевич

Википедиысь материал
Александр Сергеевич Пушкин
Ужан удысэз: Ошибка Lua в Модуль:Wikidata/item на строке 87: attempt to call field 'wrapSnak' (a nil value).
Вордӥськем нуналыз: 26-тӥ куартолэзе (6-тӥ инвожое) 1799[1][2]
Вордӥськем интыез: Ошибка Lua в Модуль:Wikidata/Places на строке 222: attempt to call field 'getPropertyInBoundaries' (a nil value).
Кун: Ошибка Lua в Модуль:Wikidata/Places на строке 531: attempt to call field 'getPropertyInBoundaries' (a nil value).
Кулон нуналыз: 29-тӥ толшоре (10-тӥ тулыспалэ) 1837[1] (37 лет)
Кулон интыез: Ошибка Lua в Модуль:Wikidata/Places на строке 222: attempt to call field 'getPropertyInBoundaries' (a nil value).
Автографез: Ошибка Lua в Модуль:Wikidata на строке 219: Функция для отображения значения не найдена..
Логотип Викисклада Александр Сергеевич Пушкин Викискладын

Александр Сергеевич Пушкин — быдӟым ӟуч кылбурчи.

Улон сюресэз[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]

Вордскемын 1799-тӥ арын 6-тӥ инвожое Мускоын.

Пичи дырысеныз со литература удысэн герӟаськемын вал. Атаез вылӥ дунъяз литератураез, солэн бадӟым библиотекаез вал. Пушкинъёс доры куное вуылӥзы Карамзин, Жуковский но мукетъёсыз.

Песяез, Арина Родионовна няняез, Никита Козлов агаез вӧзын будыса, Пушкин трос тодон-валан басьтӥз, фольклорез йыраз понӥз. Бӧрысь атаез малпаз Александрез Царскосельской лицее келяны, отын со дышетскыны кутскиз 1811-тӥ арын. Лицей Пушкинлэн улоназ бадӟым инты басьтӥз. Тырмыт вераны эшъёсызлэсь нимъёссэс гинэ, кудъёсыныз со лицейын пумиськиз: Иван Пущин, Вильгельм Кюхельбекер, Антон Дельвиг. Соос пыраклы ӟеч эшъёс луизы. Лицейын Пушкин кылбуръёс гожъяны кутскиз, 1814-тӥ арын нырысетӥез — «К другу стихотворцу» — печатламын вал.

Лицеез йылпумъямез бере Пушкин Москвае уг берытскы, 1817-тӥ арын со Петербурге выже но Кунсьӧр ужъёсъя академиын ужаны интыяське. Петербургын со трос литераторъёсын пумиськылэ, балъёсы, театръёсы ветлэ. Нош 1820-тӥ арын «Руслан но Людмила» — нырысетӥ бадӟым ужзэ — йылпумъя.

Петербургетӥ ӝог вӧлмем эпиграммаосызлы, эрико кылбуръёсызлы луыса, 1820-тӥ арын ик Пушкинэз ссылкае келяло. 4 ар ӵоже со пӧртэм каръёсы вуылӥз: Екатеринославе, Кишинёве, Одессае. Со ссылкаын дыръяз дано гожъяськись кылдытэ «Кавказский пленник», «Бахчисарай фонтан», «Братья-разбойники» романъёссэ, нош 1823-тӥ арын «Евгений Онегин» кылбурен романэз борды басьтӥське.

1824-тӥ арын Пушкин нош ик ссылкае келямын, табере уйпала, Михайловскоее, кытын со няняеныз будӥз. Михайловскойын А. С. Пушкин «Евгений Онегин» бордын ужзэ азинтӥз, огвакытэ гожъяз «Борис Годуновез», кылбуръёс. Михайловское со доры эшъёсыз вуылӥзы, озьы ик Пушкин эшъёсыныз гожтэтъёс пыр кусып возиз. Отысен ик со тодӥз декабристъёслэн восстанизы сярысь (отчы пыриськизы тросэз солэн эшъёсыз) но соосыз казнить карон сярысь.

1826-тӥ арын 4-тӥ куарусёнэ Пушкинэз Муское ачиз доры шӧдтэк шорысь Николай I ӧтиз. Но солэн сётэм эрикез кема ӧз кыстӥськы. 1828-тӥ арын Пушкинэз чаклан сярысь Кун Кенешлэн пуктэтэз потӥз. Со арын ик гожъяськись ас мылкыдызъя Кавказэ шонтӥз — отын солэн эшъёсыз служить каро вал.

1830-тӥ арын Пушкин кура Н. Гончароваез. Сюанзы азьын со кошке Болдиное, кытын карантинэн йырин ӝегатсконо луэ. Творчествоысьтыз та вакытэз «Болдинской сӥзьыл» шуо — соку со пӧртэм жанръёсын туж уно произведениос гожтӥз.

1831-тӥ арын 15-тӥ куартолэзе Пушкин кышнояськиз но Петербурге выжиз. Со аръёсы со трос архивъёсын ужаз, история темаосъя произведениос гожъяз: «Дубровский», «Капитан ныл», «История Пугачёва». Озьы ик «Современник» журналлэн редакторез вал, кусып возиз Белинскиен, Гоголен, суредасьёсын.

1837-тӥ арын 9-тӥ тулыспалэ Пушкинэз дуэльын Дантес ыбиз, 10-тӥ тулыспалэ дано гожъяськись аслаз корказ улонысь кошкиз.

Валэктонъёс[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]