Аляскаысь юпик кыл
Ладъянъёсты лыдӟон
Аляскаысь юпик кыл | |
| Аслаз нимыз | Yugtun |
| Территориез | Америкалэн ОШ (Аляска) |
| Вераськисьёсыз | ог 12 000 адями |
| Алфавитэз | Латиница |
| Кыллэн кодэз | |
| ISO 639-1 | |
| ISO 639-2 | ypk |
| ISO 639-3 | esu |

Аляскаысь юпик кыл (аслаз нимыз: Yugtun, Yupʼigtun) — Эскимос-алеут кылъёслэн семьяысьтызы эскимос юпик кылъёслэн группаязы пырись кыл. Америкалэн Огазеяськем Штатъёсаз Аляска штатын улӥсь Аляскаысь юпикъёслэн кылзы.
Диалектъёсыз
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]Аляскаысь юпик кыллэн диалектъёсыз:
- Уналик-Пастуликысь юпик (англи кылын Norton Sound Yup’ik)
- Unalirmiut (англи кылын Unaliq subdialect) Калыкъёсыз: Atnegmiut, Kuuyuŋmiut, Eŋlutaleġmiut, Caxtulegmiut, Uŋallaqłiŋmiut, Tacirmiut
- Pastulirmiut (англи кылын Kotlik subdialect)
- Юкон-Кускоквимысь юпик (англи кылын General Central Yup’ik). Калыкъёсыз: Qerauranermiut, Kuigularmiut, Qip’ngayarmiut, Qaluyaarmiut, Marayaarmiut, Chnagmiut, Kuigpagmiut, Akulmiut, Caninermiut, Kusquqvagmiut (Unegkumiut, Kiatagmiut)
- Эджегикысь юпик (юп. Aglurmiut; англи кылын Egegik Yup’ik, Bristol Bay Yup’ik)
- Чевакысь чупик кыл (юп. Cup’ik (sg) Cupiik (dual) Cupiit (pl); англи кылын Cup’ik, Hooper Bay-Chevak Cup’ik)
- Нунивакысь чупик кыл (юп. Cup’ig (sg), Cupiik (dual), Cupiit (pl), Nuniwarmiut; англи кылын Cup’ig, Nunivak Cup’ig, Nunivak Cup’ik)
Аляскаысь юпик алфавит
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]| A | C | E | G | I | K | L | M | N | P | Q | R | S | T | U | V | W | Y | ||||||
| a | c | e | g | i | k | l | m | n | p | q | r | s | t | u | v | w | y | ||||||
Трос лыдлэн формаосыз
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]| singular | dual | plural | удмурт ним |
| yuk | yuuk | yuut | адями; калык |
| qayaq | qayak | qayat | каяк |
| arnaq | arnak | arnat | нылкышно |
| Kass’aq | Kass’ak | Kass’at | Американ |
| Kass’alugpiaq | Kass’alugpiak | Kass’alugpiat | Ӟучъёс |
| kaviaq | kaviak | kaviat | ӟичы |
| qaltaq | qaltak | qaltat | bucket |
| amiq | amiik | amiit | leather |
| mikelnguq | mikelnguuk | mikelnguut | пинал |
| nuna | nunak | nunat | кар |
| agun | angutek | angutet | лодка; пыж |
Лыд нимъёс
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]| Юкон-Кускоквимысь юпик [1] [2] [3] | Чевакысь чупик [4] | Нунивакысь чупик [5] | удмурт ним |
| atauciq | atauciq | ataucir | одӥг |
| malruk | malruk | malzrug | кык |
| pingayun | pingayun | pingayun | куинь |
| cetaman | citaman | cetaman | ньыль |
| talliman | talliman | talliman | вить |
| arvinglegen / arvinelgen | arvinelgen | arwinleg | куать |
| malrunlegen / malrunelgen | malrunelgen | malzrunleg | сизьым |
| pingayunlegen / pingayunelgen | pingayunelgen | pingayunleg | тямыс |
| qulngunritaraan | qulngunritaraq | qulngunrita’ar | укмыс |
| qula / qulen | qula | qula | дас |
| qula atauciq | qula atauciq | qula-ataucir | дас одӥг |
| qula malruk | qula malruk | qula-malzrug | дас кык |
| qula pingayun | qula pingayun | qula-pingayun | дас куинь |
| akimiarunrita’ar | akimiarunritaraq | akimiarunrita’ar | дас ньыль |
| akimiaq | akimiaq | akimiar | дас вить |
| akimiaq atauciq | akimiaq atauciq | akimiar ataucir | дас куать |
| akimiaq malruk | akimiaq malruk | akimiar malzrug | дас сизьым |
| akimiaq pingayun | akimiaq pingayun | akimiar pingayun | дас тямыс |
| yuinaunrita’ar | cuinaunritaraq | cuinaunrita’ar | дас укмыс |
| yuinaq | cuinaq | cuinar | кызь |
| yuinaq qula / yuinaq qulen | cuinaq qula | cuinar-qula | куамын |
| yuinaak malruk / malruk ipiaq (Yukon) | malruk ipiaq | malzrug-ipiar | ньыльдон |
| yuinaak malruk qula | malruk ipiaq qula | . | витьтон |
| yuinaat pingayun / pingayun ipiaq | pingayun ipiaq | pingayun ipiar | куатьтон |
| yuinaat pingayun qula | pingayun ipiaq qula | . | сизьымдон |
| yuinaat cetaman | citaman ipiaq | cetaman-ipiar | тямыстон |
| yuinaat cetaman qula | citaman ipiaq qula | talliman ipiar qula | укмыстон |
| yuinaat talliman | talliman ipiaq | talliman ipiar | сю |
| tiissitsaaq | tiititsaaq / tiissitsaaq | tiisiss'ar | сюрс |
Аляскаысь юпик кылын Википедия
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]Валэктонъёс
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]- ↑ Jerry Lipka, Culturally Negotiated Schooling: Toward a Yup’ik Mathematics
- ↑ How to count in Yup’ik
- ↑ Yup’ik Eskimo Grammar, Irene Reed and all.(1977)
- ↑ On the Facebook: Cup'ik Word Of The Day - Chevak by Rebecca Nayamin (Kashunamiut School Cup’ik Language Teacher)
- ↑ Nuniwarmiut Piciryarata Tamaryalkuti, Nunivak Island Cup'ig Language Preliminary Dictionary
Чӧлсконъёс
[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]- Terryl Miller (2006), Yup'ik (Central Eskimo) Language Guide (and more!): a useful introduction to the Central Eskimo (Yup'ik) Language
- https://web.archive.org/web/20171112133438/http://www.alaskool.org/language/central_yupik/yupik.html
- Yup'ik Eskimo Grammar, Irene Reed and all.(1977)
- Yup’ik/Cup’ik
- Qulirat Qanemcit-llu
- Nunalleq Engel'umiut-llu, Sample Text from Nelson Island Placename Project, 2007
- Ayaprun Elitnaurvik : Yup'ik Word of the Week
- Alaska Election Glossary, Yup’ik