Сьӧлта

Википедиысь материал
Сьӧлта черкогурт» бамысь кудланьтэмын)
Черкогурт
Сьӧлта
Сьӧлта
Кун Россия
Историез но географиез
Кылдэм дырыз 1596
Нырысьсэ тодэ уськытон 1610
Часовой пояс UTC+04:00[d]
Улӥсез
Улӥсез
Лыдпусо тодметъёс
Телефон кодэз +7 34159
Почта интыпусэз 427270
Показать/скрыть карты

Сьӧлта (ӟуч сямен: Селты́) — удмурт черкогурт, Сьӧлта ёрослэн центрез. Интыяськемын Удмурт Республикалэн шунды пуксён палаз.

История но статистика[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]

Улӥсез — 5 сюрс 800 адями (2009-тӥ арлы). Сьӧлта черкогурт сылэ Калмез шур вылын, Ижлэсь 138 иськемлы палэнын. Сьӧлта черкогурт нырысьсэ пусъемын 1710-тӥ арын ортчем переписьын, отын со пыртэмын Сибире нуись сюрес вылэ интыяськем гуртъёс пӧлы. Сьӧлта сярысь гожъяз тодмо ӟуч писатель А. Радищев — та черкогурт пыр сое ссылкае нуизы.

Нош кылдэмын та черкогурт вазенгес: Ватка музъемез Ӟуч кунэн огазеян вакытэ, 1596-тӥ арын. Соку кӧня ке удмурт семья Сьӧлта селолэн интыяз каръяськем. Сьӧлта нимыз кылдэмын вашкала удмуртъёслэн воршуд нимзылэсь.

1845-тӥ арын Сьӧлта гуртын усьтӥськиз Пророко-Ильинской черк. 1870-тӥ арын та черкогурт пусъемын Малмыж уездысь Сьӧлта волостьлэн центрезз шуыса, нош 1929-тӥ арысен — Сьӧлта ёрослэн центрез.

Экономика но культура[Тупатыны | бамлэсь кодзэ тупатоно]

1910-тӥ арын усьтӥськиз черкогуртысь нырысетӥ предприятие — ыжгон тугонъя фабрика. Бӧрысь кылдӥз химия суретъёс поттӥсь огазеяськон. Отын дасязы скипидар, сир но мукет суретъёс. Та нуналъёсы Сьӧлтаын гыбед (торф) но нюлэс потто, кирпич шукко, етӥн будэто. Гурт удыс Сьӧлта палъёсын сокем азинскемын ӧвӧл, угось мулэн ӟечлыкез отын сокем вылӥын.

Сьӧлта черкогуртын ужзэ радъя 2 шор ёзо школа, Пиналъёслэн искусствоосъя центрзы, 5 нылпи сад, культурая 2 юрт, 2 библиотека но 3 музей: соос сӥземын Сьӧлта школалы, Ленин нимо колхозлы но Быдӟым оже пыриськемъёслы. Черкогуртын ужа Киужъёсъя юрт, православнойёслэн Константино-Еленинской вӧсяськон юртсы. Со сяна, Сьӧлта черкогуртын пумитаны луоз вашкала купечъёслэсь утиськем юртъёссэс. Пуктэмын ӟуч писательлы А. Н. Радищевлы памятник.

  1. https://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar